Μέσω του μητρικού θηλασμού εξασφαλίζονται όλες οι απαραίτητες θερμίδες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που είναι απαραίτητα για την καλή ανάπτυξη του μωρού. Για το λόγο αυτό, η μητέρα οφείλει να διατηρεί ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, όπως έκανε και στην περίοδο της εγκυμοσύνης, προκειμένου να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες και των δυο. Παρ’ όλα αυτά όμως, δεν θα πρέπει να υπάρξουν ακραίες διατροφικές συμπεριφορές ή αυστηροί περιορισμοί που θα οδηγήσουν στη δυσανασχέτιση της θηλάζουσας μητέρας και την από νωρίς διακοπή του θηλασμού.

Θα πρέπει να σημειώσουμε επίσης ότι το μητρικό γάλα έχει την εντυπωσιακή ιδιότητα να αλλάζει σύσταση, μυρωδιά, γεύση και ποσότητα ανάλογα με τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας, την ώρα της ημέρας και την κάθε ημέρα ξεχωριστά. Έτσι, το βρέφος μέσω του θηλασμού εκτίθεται σε μια ποικιλία γευστικών ερεθισμάτων, με αποτέλεσμα να δεχτεί πιο εύκολα τις στέρεες τροφές στο μέλλον και με μικρότερο κίνδυνο να του εμφανιστεί κάποια τροφική αλλεργία.

Θερμίδες / μερίδες:

Στην ιδανική και επιθυμητή κατάσταση όπου η μητέρα θηλάζει αποκλειστικά το βρέφος της, οι ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες της (θερμίδες) είναι παρόμοιες με αυτές του τρίτου τριμήνου κύησης:

Υγρά:

Στη διάρκεια της γαλουχίας οι θηλάζουσες χρειάζεται να επίσης παραμένουν καλά ενυδατωμένες και σύμφωνα με το Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής συστήνεται η ημερήσια κατανάλωση υγρών που ανέρχεται περίπου στα 13 ποτήρια (~2,5 λίτρα) σε σχέση με τα 9, που καταναλώνει συνήθως μια μη θηλάζουσα γυναίκα.

Συμπληρώματα διατροφής:

Εαν η διατροφή της θηλάζουσας είναι ισορροπημένη, δεν κρίνεται απαραίτητη η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής. Αντίθετα, οι θηλάζουσες που έχουν χαμηλή πρόσληψη θερμίδων ή έχουν ειδικό διαιτολόγιο με αποκλεισμό τροφών πιθανότατα να χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής κατόπιν ιατρικής συμβουλής. Συγκεκριμένα, οι μητέρες με αυστηρή χορτοφαγική διατροφή που δεν καταναλώνουν αυγά, γαλακτοκομικά, ψάρια και πουλερικά χρειάζονται απαραιτήτως συμπληρώματα βιταμίνης Β12.

Εάν η ημερήσια κατανάλωση ασβεστίου δεν είναι 1000mg ημερησίως συστήνεται η συμπληρωματική χορήγηση ασβεστίου.

Όσον αφορά στα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε αυτά συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη του βρεφικού εγκεφάλου και για αυτό θεωρείται απαραίτητη ήδη από την εγκυμοσύνη η κατανάλωση λιπαρών ψαριών –κατά προτίμηση μικρών π.χ. σαρδέλα, γαύρος, ρέγκα και ορισμένων ξηρών καρπών και σπόρων π.χ. καρύδι, λιναρόσπορος. Δεν κρίνεται αναγκαία η περαιτέρω λήψη συμπληρωμάτων με ω3 λιπαρα οξέα π.χ. μουρουνέλαιο.

Καφεΐνη:

Η κατανάλωση καφεΐνης (π.χ. καφές, τσάι, coca-cola, σοκολάτα) πρέπει να περιορίζεται στα 200 mg ημερησίως και ιδανικά να αποφεύγεται. Σε περίπτωση κατανάλωσης καφέ, προτιμούμε πρωϊνες ώρες ώστε να αποφύγουμε πιθανή αϋπνία / υπερδιέγερση του μωρού και ιδανικά αμέσως μετά την ολοκλήρωση του θηλασμού ώστε να έχει μεταβολισθεί κατά ένα μέρος μέχρι τον επόμενο θηλασμό.

Αλκοόλ:

Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να έχει δραματικά αποτελέσματα για το αναπτυσσόμενο έμβρυο – Εμβρυϊκό Σύνδρομο Αλκοόλης (Fetal Alcohol Syndrome): χαμηλό βάρος γέννησης, διανοητική υστέρηση, δυσμορφίες πρόσωπο, άκρων, καρδιάς και κεντρικού νευρικού συστήματος και υψηλό ποσοστό θνησιμότητας. Στη συνέχεια της ζωής του, το παιδί μπορεί να παρουσιάσει διαταραχές στην όραση και στη μάθηση, προβλήματα συμπεριφοράς και μεγάλη πιθανότητα να γίνει και το ίδιο αλκοολικό σε μικρή ηλικία.

Ωστόσο, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να έχει επιβλαβείς επιδράσεις και μετά τη γέννηση καθώς μπορεί να μειώσει την ποσότητα του μητρικού γάλακτος που παράγεται και να επηρεάσει τη συμπεριφορά του βρέφους που θηλάζει (υπερδιέγερση, διαταραχή ύπνου).

Η σύσταση είναι η ημερήσια κατανάλωση να μην ξεπερνά το 0,5γρ. αλκοόλης / κιλό βάρους της μητέρας (ή 1 ποτό / ημέρα). Πιο συγκεκριμένα, ως ΄΄μερίδα΄΄ ποτού ορίζεται: 360ml μπύρας 5%, 240ml λικέρ 7%, 150ml κρασιού 12% ή 45ml ποτού 40% (βότκα, ουίσκι). (1ounce = 1 oz = ~30ml)

 

Τα επίπεδα του αλκοόλ στο μητρικό γάλα σχετίζονται με τα επίπεδα του αλκοόλ στο αίμα της μαμάς. Συνήθως η μέγιστη συγκέντρωση του αλκοόλ στο μητρικό γάλα παρατηρείται στα 30-60 λεπτά και χρειάζονται περίπου 2-3 ώρες για να μειωθεί σε ασφαλή επίπεδα (ανάλογα το βάρος της μαμάς, το είδος και την ποσότητα του ποτού, το αν λήφθηκε και φαγητό μαζί). Φυσικά, όσο πιο πολύ αλκοόλ καταναλωθεί, τόσο πιο πολλή ώρα παραμένει το αλκοόλ στο αίμα και το γάλα της μαμάς. Ασφαλές λοιπόν είναι, μια μητέρα να θηλάσει, να πιεί μια μερίδα ποτού και να ξαναθηλάσει σε 2-3 ώρες που τα επίπεδα αλκοόλ θα έχουν περιοριστεί στο γάλα της. Δεν έχει κάποιο νόημα να κάνει άντληση γάλακτος με θήλαστρο και να το πετάξει ώστε να μειώσει πιο γρήγορα τα επίπεδα αλκοόλ στο μητρικό γάλα, γιατί όπως προαναφέρθηκε, αυτά σχετίζονται με τα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα της.

Τέλος, μην ξεχνάμε ότι η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ μειώνει τα επίπεδα εγρήγορσης και τα αντανακλαστικά της μητέρας και αυξάνει την πιθανότητα ατυχημάτων / τραυματισμών του μωρού. Ποτέ ύπνος στο ίδιο κρεβάτι με το μωρό, ιδίως όταν έχουμε καταναλώσει αλκοόλ – κίνδυνος καταπλάκωσης.

Κάπνισμα:

Σίγουρα, η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος που το κάπνισμα απαγορεύεται μιας και έχει συνδεθεί με αύξηση των αποβολών, του ενδομήτριου θανάτου, της υπολειπόμενης ενδομήτριας ανάπτυξης και των πρόωρων τοκετών.

Όσον αφορά στο κάπνισμα κατά την περίοδο μετά τη γέννηση, νεότερες μελέτες δείχνουν ότι η ποσότητα της νικοτίνης που μεταφέρεται στο μωρό μέσω του θηλασμού είναι πολύ μικρή και ο χρόνος ημίσειας ζωής είναι μεταξύ 60-90 λεπτά. Συνεπώς η Αμερικανική Παιδιατρική εταιρεία προτείνει η περίοδος θηλασμού να είναι μια ευκαιρία διακοπής καπνίσματος για μητέρες που θηλάζουν, αλλά εφόσον οι μητέρες επιθυμούν τη συνέχιση του καπνίσματος, θα πρέπει να ενθαρρύνονται να θηλάζουν αποφεύγοντας το κάπνισμα εντός χώρων που είναι το μωρό (πχ. σπίτι, αυτοκίνητο). Τα οφέλη από τον θηλασμό είναι περισσότερα για ένα βρέφος μιας μητέρας που καπνίζει σε σχέση με ένα βρέφος που δε θηλάζει.

Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το βρέφος κινδυνεύει και από το λεγόμενο 3ο ρεύμα καπνού, δηλαδή τις ουσίες του τσιγάρου που βρίσκονται στα μαλλιά, στο δέρμα και την αναπνοή της μαμάς.

Συνίσταται επομένως στη μαμά να θηλάσει πριν καπνίσει, εάν είναι δυνατό να μη θηλάσει πάλι για τις επόμενες 2 ώρες και να καπνίζει σε εξωτερικό χώρο, φορώντας μαντήλι στα μαλλιά και στη συνέχεια να αλλάζει τα ρούχα της και να πλένει το στόμα της. Έτσι η έκθεση του βρέφους στις ουσίες του καπνού ελαχιστοποιείται.

Επαναφορά του σωματικού βάρους – άσκηση:

Πολύ συχνά, μετά τη γέννηση του μωρού ξεκινά μια αγωνιώδης προσπάθεια απώλειας σωματικού βάρους από τις μητέρες. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό αλλά ούτε και ασφαλές εάν συμβεί σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Ωστόσο, συστήνεται η ήπια άσκηση για 45 λεπτά ημερησίως (πάντα σε συνεννόηση και με τον γυναικολόγο για τη φύση της άσκησης και το πότε μπορεί να ξεκινήσει), σε συνδυασμό με τον περιορισμό των θερμίδων έως 500kcal/ημέρα. Απώλεια σωματικού βάρους έως και 2 κιλά μηνιαίως δεν επηρεάζει την παραγωγή μητρικού γάλακτος.

 

Βιβλιογραφία:

• Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού, ”Αλκυνόη”, http://epilegothilasmo.gr/
  
• Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Γυναίκες, Εγκύους, Θηλάζουσες, http://www.diatrofikoiodigoi.gr/?page=diatrofikoi-odigoi-gynaikes
• La Leche League Greece
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC)