Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί συνεχώς αυξανόμενο φαινόμενο των τελευταίων ετών. Στην Ευρώπη, 1 στα 3 παιδιά είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα (με την Ελλάδα να κατέχει την πρωτιά!) ενώ, το 60% των παιδιών που είναι υπέρβαρα πριν την εφηβεία, θα παραμείνουν υπέρβαρα και ως ενήλικες

Τα μεταπολεμικά κατάλοιπα, η αλλαγή στον τρόπο διατροφής & άσκησης και η μείωση του μητρικού θηλασμού έχει επιφέρει δραματική αύξηση της παχυσαρκίας ακόμα και σε πολύ μικρές ηλικίες.

Η προδιάθεση ενός παιδιού να γίνει παχύσαρκο ξεκινά ήδη από την εμβρυική ζωή. Υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να εμφανίσει παχυσαρκία το παιδί που:

• Η μητέρα του ήταν υπέρβαρη ή παχύσαρκη κατά τη σύλληψη και τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Η μητέρα του δεν ακολούθησε ισορροπημένη διατροφή (μεσογειακή) κατά την εγκυμοσύνη.
• Δεν θήλασε.
• Σιτίσθηκε με τεχνητό γάλα αγελάδας και τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες, λιπαρά και υδατάνθρακες (πχ. έτοιμες βρεφικές κρέμες, junk-food).
• Δεν έπαιξε ή δεν ασκήθηκε όσο θα έπρεπε.

Δυστυχώς, πολύ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο ένα παιδί να έχει το σωστό βάρος για το ύψος, το φύλο και την ηλικία του αλλά να θεωρείται αδύνατο και να το κυνηγούν όλη την ημέρα να φάει ενώ αντίθετα, το  παιδί το παχύσαρκο να θεωρείται μια χαρά. Έχουμε νορμαλοποιήσει την παχυσαρκία, μας είναι τόσο οικεία οπτικά, που μας φαίνεται περίεργη και παθολογική η πιο λεπτή σιλουέτα.

Θα πρέπει ωστόσο να γίνει σαφές ότι η παχυσαρκία δεν είναι θέμα αισθητικό. Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα δεν κρούει τον κώδωνα του κινδύνου γιατί το πιο αδύνατο παιδί είναι πιο όμορφο ή πιο αποδεκτό κοινωνικά. Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα είναι πλέον πιο αυστηρή στην εκτίμηση και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας διότι, η παχυσαρκία αποτελεί ΧΡΟΝΙΟ ΝΟΣΗΜΑ (Παχυσαρκία – κωδικός ICD-10: E66) και σχετίζεται με χρόνια φλεγμονή των ιστών και των αγγείων. Οι αγγειακές και ορμονικές βλάβες συμβαίνουν ήδη από την βρεφική ηλικία και συνήθως ακολουθούν το παιδί μέχρι την ενήλικη ζωή του.

Οι επιπλοκές που σχετίζονται με την πλεονάζον βάρος είναι πολλές: πρώιμη αδρεναρχή ή / και ήβη (μπαίνει νωρίς σε εφηβεία, <8 ετών τα κορίτσια, <9 ετών τα αγόρια), σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπογονιμότητα, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά προβλήματα (υπέρταση, εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα μυοκαρδίου κ.ά), καρκίνος, αυτοάνοσα νοσήματα, μυοσκελετικά προβλήματα, λιπώδης διήθηση ήπατος / κίρρωση, χολολιθίαση, ΓΟΠ, αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, κοινωνική απόσυρση κ.ά..

Πώς διαγιγνώσκουμε αν  ένα παιδί είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο?

Με τις μετρήσεις του βάρους σώματος, του ύψους και της περιμέτρου κοιλίας, την μεταξύ τους αναλογία και την τοποθέτηση των μετρήσεων στις ειδικές καμπύλες. Πιο συγκεκριμένα, έως τα 2 έτη αξιολογούμε την καμπύλη αναλογίας βάρος/ύψος οπότε >85^η Ε.Θ= υπέρβαρο, >97^η Ε.Θ= παχύσαρκο.  Άνω των 2 ετών, ο πλέον αξιόπιστος δείκτης εκτίμησης της παχυσαρκίας είναι το BMI (Body Mass Index= Δείκτης Μάζας Σώματος, Βάρος/Υψος²) οπότε 25-30= υπέρβαρο και >30= παχύσαρκο.

Τις περισσότερες φορές η αιτία της παχυσαρκίας είναι η συχνή κατανάλωση σκουπιδοτροφών (fast-food, γλυκίσματα, γαριδάκια, πατατάκια, αλλαντικά, έτοιμα γεύματα, τυποποιημένοι χυμοί κτλ), ο μη θηλασμός, η μειωμένη άσκηση, η αυξημένη καθιστική ζωή και ενασχόληση με τις οθόνες (tablet, κινητό, υπολογιστής, τηλεόραση). Συχνά αυτές οι συνήθειες εμφανίζονται και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Φαίνεται επίσης, ότι σε κάποια παιδιά υπάρχει μια γενετική προδιάθεση για παχυσαρκία, αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις η αλλαγή τρόπου ζωής μπορεί να επιφέρει σωτήρια αποτελέσματα. Τέλος, σπανιότερα, η παχυσαρκία μπορεί να σχετίζεται με συγκεκριμένα σύνδρομα (πχ σ.Prader-Willi), ορμονικές διαταρραχές (πχ. υποθυρεοειδισμός), φαρμακευτική αγωγή (πχ. αντιεπιληπτικά) , νευρολογικά (πχ. εγκεφαλική παράλυση) ή ψυχολογικά αίτια (πχ. κατάθλιψη).

Εννοείται ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, έχει το δικό του σωματότυπο, ακολουθεί τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης ωστόσο αυτός ο ρυθμός θα πρέπει να κινείται μέσα στα αναμενόμενα φυσιολογικά πλαίσια.

Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να γίνεται το ετήσιο (τουλάχιστον) check-up των παιδιών στον παιδίατρο (ακόμα κι αν δεν έχει εμβόλια) και οι μετρήσεις να αξιολογούνται επιμελώς με βάση τις αναθεωρημένες καμπύλες ανάπτυξης. Επί αποκλίσεων από το εύρος του φυσιολογικού, οφείλει να συστήνεται αλλαγή στον τρόπο διατροφής και άσκησης  ΟΛΗΣ της οικογένειας (καθημερινό πρωινό, αύξηση φρούτων / λαχανικών – μεσογειακή διατροφή, μείωση στο ελάχιστο σκουπιδοτροφών, μερίδες φαγητού προσαρμοσμένες στην ηλικία του παιδιού, αποφυγή φαγητού μπροστά σε οθόνες, αύξηση άσκησης – τουλ.1 ώρα την ημέρα, μείωση χρόνου μπροστά σε οθόνες – < 2ωρες την ημερα).  Σε συγκεκριμένες καταστάσεις, συστήνεται εκτίμηση από διατροφολόγο ή εργαστηριακός έλεγχος.

Είναι κρίμα εκ των υστέρων να αναρωτιόμαστε γιατί τόσοι νέοι άνθρωποι εμφανίζουν τόσα προβλήματα υγείας και γιατί ταλαιπωρούνται συνεχώς με δίαιτες χωρίς να μπορούν να πάψουν την τάση τους να αυξάνει το βάρους τους.

Το σωστό βάρος & διατροφή της εγκύου, ο θηλασμός, η μεσογειακή διατροφή και το παιχνίδι είναι τα κλειδιά για μια υγιή και πιο ανέμελη ζωή τόσο των παιδιών όσο και των μετέπειτα ενηλίκων.